Uz lijevu obalu rijeke Save nastalo je u pradavna vremena naselje. Arheološka istraživanja nam govore da je prvi stanovnik ovog naselja bio čovjek Starčevačka grupe, a da su se potom kroz vijekove na istom mjestu smjenjivale razne kulture.
Negdje u 4. vijeku prije nove ere nam se pomalja i ime ovog naselja – Sirmijum, moguće nastalo po imenu jednog keltskog ili tribalskog vođe – Sima.
U predvečerje Kristovog rođenja, na ovaj prostor su umarširale rimske legije.
Grad je ubrzo postao važan rimski strategijski i komunikacioni centar.
Mnogi rimski vladari su boravili u njemu spremanjući vojne pohode na granici...
...a od kraja trećeg vijeka Sirmijum postaje mjesto iz koga imperatori upravljaju velikim carstvom.
Tada grad dobija veličanstven izgled. „Slavna i mnogoljudna majka gradova“, kako je Sirmijum nazvao antički pisac Amijan Marcelin, imao je...
...carsku palaču...
...hipodrom...
...kovnicu novca...
...fabriku oružija...
...terme, i mnoge druge značajne objekte...
...a vodom se snabdijevao akveduktom dugim 14 km koji se spuštao do grada sa padina Fruške Gore.
Mramorni kipovi, sarkofazi, miljokazi, žrtvenici, novac...
...olovne ikonice podunavskih konjanika, ostaci vojne opreme, čuveni šlemovi iz Berkasova i Jarka...
...amfore, razni sitni predmeti...
...prelijepi i jedinstveni avarski pojas nalazi su koji govore o bogatstvu jednoga grada.
Sirmijum je takođe bio i središte jedne od značajnih ranokršćanski zajednica i poznat je po svojim svetiteljima.
Ovdje su za Krista stradali: sv. Sinerot, sv. Anastazija, sv. Irenej, sv. Dimitrije...
...četiri sirmijumska kameroresca i mnogi drugi.
Nakon prihvatanja hrišćanstva, njima se u gradu podižu crkve...
...a njihovi grobovi postaju mjesta na kojima se okupljaju vjernici.
U doba krize carstva i velike seobe naroda grad će stradati u dva navrata.
Prvo će ga razoriti Huni 441...
...a potom i Avari 582. godine.
Sljedeće godine nakon zauzeća grada od strane Avara, doći će do velikog požara. Bio je to kraj antičkog Sirmijuma.
Smatra se da je negdje oko sedamnaest rimskih vladara rimskih vladara rođeno na prostoru današnje Srbije, a od toga možda čak desetorica su rođena u Sirmijumu ili njegovoj bližoj okolici.
Bili su oni uglavnom podrijetlom iz običnog naroda, i do najvišeg položaja u državi su se uspinjali zahvaljujući svojoj sposobnosti i vojnoj službi.
Prvi od „sinova sreće“ sa ovih prostora, kako su nazivali ove vojničke imperatore, bio je Decije Trajan (249- 252), rođen u Budaliji pokraj Simijuma, najvjerojatnije današnjim Marticima.
Decije Trajan je ujedno i prvi rimski imperator koji je poginuo u borbi sa barbarima.
Aurelijan (270-275) godine se rodio u blizini Sirmijuma, a ovaj vladar se proslavio svojim vojničkim djelima, čak često se i sam boreći u prvim redovima.
Pošto je posle dugog vremena raznih građanskih borbi ujedinio carstvo i umirio granice...
...od senata je dobio titulu – Restitutor orbis (obnovitelj svijeta).
Posle Aurelijanove smrti, vojska na čelo države postavlja njegovog sugrađanina i prijatelja – Proba (276-282).
On je vjerojatno jedan od najpoznatijih imperatora rođenih u gradu. Uz mnogobrojne zasluge za samu imperiju, pamtimo ga po tomu što je ukinuo zabranu gajenja loze van Apeninskog poluotoka, te na Fruškoj gori svojom rukom zasadio prve čokote ove biljke.
Vinari su mu vječno zahvalni.
U gradu je rođen i Maksimijan Herkulije (286-305, 306-308, 310).
Njegovi roditelji su bili obični nadničari, te je u njihovu čast...
...na imanju kraj grada na kome su radli, Maksimijan sagradio carsku palaču, ili vilu.
Neki od najvažnijih vladara rimske države, poput Dioklecijana ili Konstantina, su duže vrijeme boravili u našem gradu. Njihove su odluke utjecale ne samo na život Rimske imperije, nego i na cjelokupno čovječanstvo.
Prisustvo imperatora, njegove porodice i pratnje, zahtijevalo je adekvatan smještaj.
Carska palača se prvi put pominje u doba imperatora Marka Aurelija (II vijek), a u doba najvećeg procvata grada, sigurno je povećana, ili je možda sagrađena i nova.
Uz palatu se prostirao i hipodrom. Tu se imperator obraćao narodu...
...a potom su slijedile utrke dvokolica.
Bila je to omiljena zabava u cijelom rimskom svijetu, ali su privilegiju da je vide imali samo rijetki, jer su hipodromi praktično građeni tamo gdje su boravili vladari države. Sirmijumski hipodrom je jedini otkriveni hipodrom na području današnje Srbije.
U 4. vijeku, u doba imperatora Galerija i Dioklecijana...
...Sirmijum postaje mesto žestokih progona kršćana. Pred nas iz tame prošlosti na pozornicu povijesti stupa čitav niz mučenika. Sirmijum će ovi sveti ljudi natopiti svojom krvlju, te je tlo po kome hodaju današnji stanovnici ovog grada odista sveto.
Na čelu sirmijumske crkve nalazio se bidkup Irenej.
Njegovo pogubljenje je izvršeno na jednom od mostova koji je grad spajao sa drugom obalom rijeke Save. U miru i molitvi dočekao je spuštanje sablje na svoju svetu glavu.
Nekoliko dana kasnije na istom mestu je pogubljen i njegov đakon Dimitrije, po kome grad danas nosi ime.
Sv. Anastasija je svetiteljka veoma poštovana širom kršćanskog svijeta...
...a svoj život je skončala na lomači u Sirmijumu...
...nakon što je priznala da je kršćanka i pošto je odbila da se odrekne svoje vjere.
Sveti sirmijumski kamenoresci su uz pomoć božju uspijevali da isklešu sve što je imperator od njih zahtijevao, ali su porkazani kao kršćani...
...i na kraju pogubljeni. Živi zatvoreni u olovne kovčege, bačeni su u Savu.
U Sirmijumu je dobar dio vladavine proveo i Konstantin, imperator koji je svojim ukazom dozvolio propovijedanje kršćanstva, a ujedno učestvovao u organizovanju crkve kao institucije.
Za vrijeme njegovog sina Konstancija II (337-361), inače rođenog u Sirmijumu, u gradu je održano nekoliko crkvenih sabora značajnih za cijelo carstvo.
U Sirmijumu je za imperatora proglašen i Teodosije I, vladar koji je kršćanstvo proglasio jedinom vjerom carstva.
Posle njegove smrti je Rimska imperija...
...podjeljena na dva dijela, ali je vjera ostala jedna – kršćanska.
